Το Παγκράτιο ήταν η πρώτη ολοκληρωμένη πολεμική τέχνη στην ιστορία. Περιλάμβανε όλες τις τεχνικές, χτυπήματα με τα πόδια, με τα χέρια, τα γόνατα, τους αγκώνες, λαβές σε χέρια και πόδια, πνιγμούς, ανατροπές, μάχη εδάφους αλλά και πιέσεις σε νευρικά κέντρα.
Υπήρξε σαν μέθοδος μάχης και αυτοάμυνας αλλά και σαν αγώνισμα, σε όλους τους τοπικούς και τους τέσσερεις Ιερούς αγώνες της αρχαιότητας, Ολύμπια, Νέμεα, Ίσθμια και Πύθια, για περισσότερα από 1200 χρόνια. Ήταν το πιό αγαπητό απ’ όλα τα αγωνίσματα. Να σημειώσουμε ότι η νίκη δινόταν μόνο με νοκάουτ ή παραίτηση.
Ο συγγραφέας του έργου “Αργοναυτικά” που γίνεται η πρώτη αναφορά, είναι ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, ο οποίος έζησε μεταξύ 295 – 215 π.Χ. Ο Απολλώνιος γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Υπήρξε μαθητής του Καλλίμαχου, του Ευφορίωνα και του Τιμάρχου. Διαδέχθηκε τον Ερατοσθένη στη Διεύθυνση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, περίπου το 260 π.Χ. και ήταν κατά πάσα πιθανότητα ο παιδαγωγός του Πτολεμαίου του Γ’ του Ευεργέτη. Ήταν ποιητής και λόγιος. Μετά από φιλολογική αντιδικία με τον δάσκαλό του Καλλίμαχο, στην οποία ηττήθηκε, αναγκάστηκε να φύγει και να πάει να μείνει στην Ρόδο. Η Ρόδος ήταν τότε ακμάζουσα πόλη και φιλολογική αντίζηλος της Αλεξάνδρειας. Εκεί έγινε δεκτός με πολλές τιμές και έμεινε αρκετά χρόνια. Από αυτό πήρε και το παρωνύμιο Ρόδιος.
Το μόνο από τα έργα του Απολλώνιου που σώθηκε ολόκληρο, είναι τα “Αργοναυτικά”, που αφηγείται την Αργοναυτική εκστρατεία. Το έργο είναι το μεγάλο έπος των Ελληνιστικών χρόνων και ένα από αυτά που άσκησαν επίδραση στην μεταγενέστερή τους αρχαία και νεότερη λογοτεχνία. Το έργο αυτό απηχεί παλαιές παραδόσεις σχετικά με την κατάκτηση του Εύξεινου Πόντου από τους Έλληνες.
Στο κείμενο που ακολουθεί βλέπουμε μια καθαρή περιγραφή μάχης που αναφέρεται στο Παγκράτιο. Είναι, ιστορικά, η πρώτη αναφορά που περιγράφει σκηνή μάχης με το στυλ αυτό.
Αργοναυτικά, βιβλίο Β’, στίχοι 98-117.
“…Οι Βέβρυκες όμως δεν αδιαφόρησαν για τον βασιλιά τους, αλλά σηκώσανε όλοι μαζί τα σκληρά τους ρόπαλα και τα κοντάρια κι όρμησαν εναντίον του Πολυδεύκη. Όμως μπροστά του στάθηκαν οι σύντροφοί του, τραβώντας από τα θηκάρια τα κοφτερά σπαθιά. Πρώτος ο Κάστωρ τον άντρα που επιτέθηκε χτύπησε στο κεφάλι, κι αυτό στα δύο σκίστηκε, μισό στον έναν ώμο πέφτοντας, μισό στον άλλο. Ο ίδιος έπληξε τον πελώριο Ιτυμονέα και τον Μίμαντα, χτυπώντας τον πρώτο κατάστηθα με το γρήγορο πόδι του και κυλώντας τον στη σκόνη, ενώ τον άλλον, όπως πλησίαζε, τον χτύπησε με το δεξί του χέρι πάνω απ’ το βλέφαρο και έμεινε το μάτι του γυμνό. Ο Ωρείτης τότε, ο σπουδαίος για την αντρεία του φίλος του Άμυκου, λάβωσε στην κοιλιά τον Ταλαό, το γιο του Βίαντα, αλλά το χάλκινο όπλο πέρασε τη ζώνη και σταμάτησε στο δέρμα χωρίς να του πληγώσει τη σάρκα. Το ίδιο και ο Άρητος χτύπησε με το σκληρό του ρόπαλο τον πολεμιστή Ίφιτο, το γιο του Εύρυτου, ωστόσο δεν ήταν ακόμα της μοίρας του να τον βρει κακό, πράγματι, του έμελλε γρήγορα να χαθεί από το ξίφος του Κλύτιου….”
Πως ξέρουμε ότι αναφέρεται στο Παγκράτιο; Υπάρχουν δύο λόγοι:
- ο πρώτος γιατί μόνο το Παγκράτιο χρησιμοποιούσε κτυπήματα με τα πόδια.
- ο δεύτερος γιατί αναφέρεται σε κτύπημα με το χέρι. Αν ήταν χτύπημα με γροθιά, ο Απολλώνιος θα χρησιμοποιούσε την λέξη “πυγμή”, όπως λεγόταν τότε η πυγμαχία. Η Ελληνική γλώσσα ήταν πάντα ένα απόλυτα ακριβές εργαλείο έκφρασης. Εδώ επομένως το χτύπημα θα ήταν είτε με την παλάμη είτε με την κόψη του χεριού, τεχνικές που χρησιμοποιούσε μόνο το Παγκράτιο.
Συμπεραίνουμε επίσης, ότι το Παγκράτιο ήταν ήδη αναπτυγμένο και διαδεδομένο στους στρατιώτες της εποχής. Υπολογίστε τα χρόνια και αναλογιστείτε την ιστορία του.
.
Αν θέλετε να μάθετε όλα όσα αφορούν το Παγκράτιο στην Αρχαία Ελλάδα, το ιστορικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε, τις τεχνικές του, τον τρόπο προπόνησης, την διατροφή, την προετοιμασία των αθλητών, τους πρωταθλητές του, την πορεία και την επίδρασή του τους επόμενους αιώνες, μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο μου “Pankration in Ancient Greece”.
Το βιβλίο διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία ΙΑΝΟΣ, ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ, ΠΟΛΙΤΕΙΑ και από την AMAZON.
