Τι είναι το Balisong

Ένα μαχαίρι πεταλούδας, επίσης γνωστό ως balisong, fan knife ή μαχαίρι Batangas, είναι ένας τύπος πτυσσόμενου μαχαιριού τσέπης που προέρχεται από τις Φιλιππίνες.

Τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά του είναι οι δύο λαβές που περιστρέφονται αντίθετα γύρω από την λαβή έτσι ώστε, όταν είναι κλειστή, η λεπίδα να κρύβεται μέσα στις αυλακώσεις των λαβών.

Ένα μάνταλο μερικές φορές συγκρατεί τις λαβές ενωμένες, συνήθως τοποθετημένο σε αυτήν που βλέπει στην κοπτική άκρη (τη “λαβή δαγκώματος”). 

Το balisong χρησιμοποιήθηκε συνήθως από τους Φιλιππινέζους, ειδικά εκείνους στην περιοχή της Tagalog, ως αυτοάμυνα και μαχαίρι τσέπης.

Τα balisong χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως ίσια ξυράφια προτού κυκλοφορήσουν τα συμβατικά ξυραφάκια στις Φιλιππίνες.

Στα χέρια ενός εκπαιδευμένου χρήστη, η λεπίδα του μαχαιριού μπορεί να δουλέψει γρήγορα και με το ένα χέρι.

Οι χειρισμοί, που ονομάζονται “flipping”, εκτελούνται για τέχνη ή για διασκέδαση. Υπάρχουν διαθέσιμες εκπαιδευτικές εκδόσεις αυτών των μαχαιριών, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξάσκηση κόλπων χωρίς τον κίνδυνο τραυματισμού.

Το μαχαίρι είναι πλέον παράνομο ή περιορισμένο σε ορισμένες χώρες, συχνά σύμφωνα με τους ίδιους νόμους και για τους ίδιους λόγους που απαγορεύονται οι λεπίδες με διακόπτη ή τα κρυμμένα όπλα. Στις Φιλιππίνες, δεν είναι πλέον τόσο συνηθισμένο στις αστικές περιοχές όσο στο παρελθόν. 

Το όνομα “balisong” προέρχεται από το barangay (χωριό) Balisong, μέρος του δήμου Taal, στην επαρχία Batangas, που μαζί με το γειτονικό barangay Pandayan, ήταν τα αρχικά κέντρα παραγωγής των μαχαιριών στις Φιλιππίνες.

Οι δύο barangays ήταν το σπίτι μιας σιδηρουργικής βιομηχανίας που παρήγαγε επίσης και άλλα εργαλεία με λεπίδες όπως μαχαίρια bolo. Υποστηρίζεται επίσης ότι η έννοια του όρου balisong προέρχεται από τις λέξεις Tagalog baling sungay (κυριολεκτικά, “σπαστό/αναδιπλούμενο κέρατο”), καθώς η λαβή της λεπίδας κατασκευάζονταν παραδοσιακά από σκαλισμένα carabao και κέρατο ελαφιού, καθώς και οστά. Το παραδοσιακό balisong είναι επίσης γνωστό ως “είκοσι εννέα”, στις Φιλιππίνες, επειδή όταν ανοίγουν έχουν μήκος 29 cm. Άλλα ονόματα για τα μαχαίρια Balisong στα αγγλικά είναι “fan knives” και “butterfly knives” από την κίνηση και “click clacks” από τον ήχο που κάνουν όταν ανοίγουν και κλείνουν.

Ιστορία του Balisong

Η προέλευση των μαχαιριών είναι ασαφής. Οι προφορικές ιστορίες υποστηρίζουν ότι τα μαχαίρια δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά στις Φιλιππίνες το 800 μ.Χ. Ωστόσο, δεν υπάρχει τεκμηρίωση ή αρχαιολογικό στοιχείο που να το υποστηρίζει. Η μαζική παραγωγή Balisong στις Φιλιππίνες μπορεί να πιστοποιηθεί μόνο στις αρχές του 1900. Ένας άλλος ισχυρισμός είναι ότι το balisong ήταν αρχικά μια προσαρμογή ενός γαλλικού εργαλείου μέτρησης που ονομαζόταν pied du roi (“πόδι του βασιλιά”), που εφευρέθηκε μεταξύ του 1500 έως τα τέλη του 1700. Ωστόσο, το πώς εισήχθη στις Φιλιππίνες είναι άγνωστο. Υπάρχουν θεωρίες ότι μπορεί να εισήχθη από ναυτικούς στην Ισπανική Αυτοκρατορία , η οποία τότε ήταν σύμμαχος της Γαλλίας. 

Ανεξάρτητα από την προέλευση, το σύγχρονο balisong το βέβαιο είναι ότι τελειοποιήθηκε στις Φιλιππίνες, όπου έγινε πολύ μεγαλύτερο και χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως όπλο, όχι απλώς ως εργαλείο. Οι τεχνικές γρήγορου ανοίγματος (“flipping”) αναπτύχθηκαν επίσης στις Φιλιππίνες. Αντίθετα, το γαλλικό pied du roi ήταν κυρίως ένας πτυσσόμενος χάρακας, με το μαχαίρι να περιλαμβάνεται μόνο σε ορισμένα δείγματα ως καινοτομία. Ήταν δυσκίνητο στο άνοιγμα και απίθανο να χρησιμοποιηθούν για αυτοάμυνα, ειδικά επειδή συνήθως περιλάμβαναν μεταλλική λαβή σε ορθή γωνία από το άκρο της λαβής για να βοηθήσουν στη μέτρηση. Υπήρχαν επίσης πολύ παρόμοια σχέδια με το balisong που παρήχθη στην Αγγλία στα τέλη του 19ου αιώνα, προφανώς επίσης προερχόμενα από το pied du roi. Όμως, όπως και το τελευταίο, ήταν κυρίως χρηστικά εργαλεία. 

Κατασκευή του Balisong

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι κατασκευής balisong: “κατασκευή σάντουιτς” και “κατασκευή καναλιών”.

Τα μαχαίρια balisong κατασκευασμένα από σάντουιτς συναρμολογούνται σε στρώματα που γενικά καρφώνονται ή βιδώνονται μεταξύ τους. Επιτρέπουν στους πείρους περιστροφής να ρυθμίζονται πιο σφιχτά χωρίς δέσιμο. Όταν το μαχαίρι είναι κλειστό, η λεπίδα ακουμπάει ανάμεσα στα στρώματα.

Για ένα balisong κατασκευασμένο με κανάλι, το κύριο μέρος κάθε λαβής σχηματίζεται από ένα κομμάτι υλικού. Σε αυτή τη λαβή, δημιουργείται μια αυλάκωση (είτε με δίπλωμα, φρεζάρισμα ή χύτευση ενιαία) στην οποία η λεπίδα στηρίζεται όταν το μαχαίρι είναι κλειστό. Αυτό το στυλ θεωρείται πιο δυνατό από την κατασκευή σάντουιτς.

Επιπλέον, οι δύο κατασκευές μπορούν να συνδυαστούν για να σχηματίσουν την “κατασκευή chanwich”, η οποία περιλαμβάνει δύο μισά μιας λαβής καναλιού βιδωμένα μεταξύ τους. Αν και σπάνια, αυτή η κατασκευή γενικά διατηρεί τα καλύτερα στοιχεία και των δύο κατασκευών και απορρίπτει τα χειρότερα, καθώς διατηρεί το καλύτερο σχήμα λαβής για το οποίο είναι γνωστή η κατασκευή καναλιών, ενώ εξακολουθεί να επιτρέπει τη ρύθμιση της στεγανότητας προσφέροντας ευκολότερη πρόσβαση στο εσωτερικό της λαβής για καθαρισμό. 

Υπάρχουν επίσης τρεις μέθοδοι λειτουργίας των balisongs: ρουλεμάν, δακτύλιοι ή μόνο ροδέλες.

Τα balisong που λειτουργούν με ρουλεμάν έχουν μικρά ρουλεμάν που στεγάζονται σε μια κυκλική κοιλότητα γύρω από την οπή στον άξονα. Αυτά τα ρουλεμάν επιτρέπουν στις λαβές του balisong να περιστρέφονται.

Τα balisong που λειτουργούν με δακτύλιο έχουν ένα μικρό μεταλλικό δακτύλιο ελαφρώς πιο παχύ από το στέλεχος σε κάθε οπή περιστροφής με έναν συνήθως μπρούτζινο δίσκο γνωστό ως ροδέλα σε κάθε πλευρά. Αυτές οι ροδέλες σφίγγουν τον δακτύλιο, αλλά όχι την λαβή, όταν σφίγγεται η βίδα περιστροφής, επιτρέποντας στη λαβή να περιστρέφεται γύρω από τη λαβή.

Μερικές από τις λεπίδες των παραδοσιακών μαχαιριών πεταλούδας στις Φιλιππίνες κατασκευάστηκαν από χάλυβα από σιδηροδρομικές γραμμές, δίνοντάς τους έτσι μια αξιοπρεπή ποσότητα αντοχής και σκληρότητας, ενώ άλλες είναι κατασκευασμένες από ανακυκλωμένα φυλλοειδή ελατήρια οχημάτων .

Αν και συνήθως η μία πλευρά είναι ακονισμένη, σε ορισμένα balisongs είναι ακονισμένες και οι δύο πλευρές είτε με πιο παραδοσιακή εμφάνιση είτε με κυματιστές άκρες παρόμοια με ένα ξίφος Kris. 

Νομιμότητα και balisong

Το balisong έχει τεθεί εκτός νόμου σε πολλές χώρες, κυρίως λόγω της εύκολης χρησιμότητάς του σε εγκλήματα και της δυνατότητας εύκολης απόκρυψης για τον ίδιο σκοπό. Στις περισσότερες χώρες έγκλημα με balisong θεωρείται ως έγκλημα με μαχαίρι.

Σε άλλες χώρες θεωρείται νόμιμη η κατοχή με περιορισμούς στην μεταφορά του, σε άλλες κριτήριο νομιμότητας είναι το μήκος της λεπίδας του, σε άλλες επιτρέπεται η κατοχή αλλά απαγορεύεται να είναι με ακονισμένες και τις δύο πλευρές, υπάρχουν και άλλες που δεν τα θεωρούν καν όπλα.

Στις Φιλιππίνες , είναι πλέον γενικά παράνομο να μεταφέρετε ένα balisong χωρίς ταυτότητα ή κατάλληλη άδεια στους δρόμους της πρωτεύουσας λόγω της διαδεδομένης χρήσης τους σε εγκλήματα και καυγάδες. Κάποιος πρέπει τώρα να αποδείξει την ανάγκη για επαγγελματικό, βιοποριστικό ή χρηστικό σκοπό (όπως κόψιμο χόρτου, προετοιμασία φρούτων και κρέατος, πωλητής μαχαιριών, εκπαιδευτής πολεμικών τεχνών κ.λπ.) να μπορεί να περπατά με λεπίδες στο δρόμο.

Ένας άλλος εμπειρικός κανόνας είναι ότι η λεπίδα των μαχαιριών τσέπης δεν πρέπει να υπερβαίνει το μήκος της παλάμης και δεν πρέπει να ανοίγει με το ένα χέρι για να θεωρηθεί ως χρήσιμο μαχαίρι σε αντίθεση με ένα όπλο (επομένως, τα Swiss Army Knives είναι νόμιμα).

Στις ΗΠΑ σε άλλες πολιτείες είναι νόμιμο και σε άλλες παράνομο. Πάντως στην Νέα Υόρκη επιτρέπεται.

Και για επίλογο