Ιστορία του Jogo do Pau
Jogo do pau σημαίνει “το παιχνίδι του ραβδιού” και είναι μια πολεμική τέχνη της Γαλικίας και της Πορτογαλίας που αναπτύχθηκε στις περιοχές κατά μήκος του ποταμού Minho. Η Γαλικία είναι το τμήμα της Ισπανίας που βρίσκεται βόρεια, ακριβώς πάνω από την Πορτογαλία.
Η προέλευση αυτής της πολεμικής τέχνης αμφισβητείται, αλλά ο σκοπός της ήταν κυρίως η αυτοάμυνα. Το Jogo do Pau χρησιμοποιήθηκε επίσης για τη “διευθέτηση” ζητημάτων τιμής μεταξύ ατόμων, οικογενειών, ακόμη και χωριών. Ενώ ήταν δημοφιλές στα βόρεια βουνά, ήταν πρακτικά άγνωστο αλλού, και όσοι το εξασκούσαν, το μάθαιναν από δασκάλους από τη Βόρεια Πορτογαλία και τη Γαλικία.
Στις περισσότερες κοινωνίες του παρελθόντος, η κατοχή και χρήση του σπαθιού ως όπλου ήταν προνόμιο των βασιλέων και των πολεμιστών. Οι απλοί άνθρωποι δεν είχαν πρόσβαση σε τέτοια όπλα, οπότε προκειμένου να μπορούν να αμυνθούν σε κινδύνους που προέρχονταν από άλλους ανθρώπους, έπρεπε να βρουν μερικούς εναλλακτικούς τρόπους, όπως την μάχη με άδεια χέρια ή την αξιοποίηση κοινών καθημερινών εργαλείων. Τα στυλ της Okinawa για παράδειγμα, είναι φημισμένα για την μετατροπή της χρήσης αγροτικών εργαλείων σε όπλα.
Τον 20ο αιώνα, το Jogo do Pau ήταν ακόμα δημοφιλές σε ολόκληρη την Πορτογαλία, ειδικά στο Βορρά κατά τη διάρκεια διαφόρων φεστιβάλ και εκδηλώσεων. Οι μονομαχίες γίνονταν είτε ένας εναντίον ενός είτε πολλοί εναντίον πολλών. Οι συμμετέχοντες από το Βορρά ονομάστηκαν “puxadores” ενώ οι συμμετέχοντες που ταξίδευαν από το ένα φεστιβάλ στο άλλο κερδίζοντας κάθε αγώνα για να αποδείξουν την αξία τους, ονομάστηκαν “varredores de feiras”.
Στη Λισαβόνα, τον 19ο αιώνα, το Jogo do Pau χρησιμοποιήθηκε στους δρόμους της πρωτεύουσας ή σε κλαμπ όπως το Ateneu Comercial de Lisboa ή το Real Gymnasium, όπου εξακολουθεί να ασκείται.
Δημιουργήθηκαν δύο μεγάλα σχολεία, οι τεχνικές τους, η ιστορία και οι κοινωνικές αρχές τους διαφέρουν: ήταν η Escola do Norte και η Escola de Lisboa (επίσης ασκείται στο Ribatejo και στην Extremadura). Το τελευταίο ανέπτυξε μια σειρά καινοτόμων τεχνικών και ήταν λιγότερο επικεντρωμένο στην αντιπαράθεση με έναν αντίπαλο.
Υπήρχαν αρκετοί δάσκαλοι του Jogo do Pau σε διάφορες περιοχές της Πορτογαλίας, αλλά ο Master Pedro Ferreira (26 Μαρτίου 1915 – 24 Σεπτεμβρίου 1996) ήταν σημαντικότερος για την τεχνική ανάπτυξη του Jogo do Pau, συνδυάζοντας τις τεχνοτροπίες και των δύο σχολών, της Escola do Norte και της Escola de Lisboa. Πολλοί σύγχρονοι δάσκαλοι ήταν οι μαθητές του στο παρελθόν. Έδωσε στο Jogo do Pau την εικόνα της τέχνης που μπορεί να ασκείται για όλη τη ζωή και θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους δασκάλους του στυλ.
Τι είναι το Jogo do Pau
Το Jogo do Pau είναι 3 προπονητικές ασκήσεις: “Sarilhos”, “Formas” και “Séries”. Αυτές οι τρεις τεχνικές είναι τα αντίστοιχα “Kata”. Είναι προσομοίωση μάχης με σειρές κινήσεων που εκτελεί ένας φανταστικός αντίπαλος.
1) Sarilhos – Οι ασκήσεις αυτές βελτιώνουν τις τεχνικές μάχης αλλά και την αντοχή και το συντονισμό του σώματος. Το πλεονέκτημα αυτής της άσκησης είναι ότι μπορεί να εκτελεστεί χωρίς την παρουσία αντιπάλου.
2) Formas – Οι ασκήσεις αυτές περιλαμβάνουν συνδυασμένες επιθέσεις και άμυνες για την αντιμετώπιση πολλών αντιπάλων ταυτόχρονα. Οι Formas εξασκούνται πολύ συχνά σε συντονισμένες ομάδες, κάτι που δημιουργεί ένα οπτικά ευχάριστο αποτέλεσμα και επίσης χρησιμοποιούνται για επιδείξεις.
3) Séries – Ήταν μέρος της παραδοσιακής εκπαίδευσης των παλαιών δασκάλων. Συνδυάζει τις δύο προηγούμενες ασκήσεις. Είναι η πιο περίπλοκη μορφή της εκπαίδευσης του Jogo do Pau και απαιτεί συντονισμό και εμπειρία. Για το λόγο αυτό συνήθως την ασκούσαν ένας προς έναν, εκπαιδευτής προς μαθητή.
Το Jogo do Pau σήμερα
Τον 20ο αιώνα, η πρακτική του Jogo do Pau υπέστη μια γρήγορη παρακμή για τρείς κυρίως λόγους. Ο πρώτος ήταν μετανάστευση από τις αγροτικές περιοχές στις πόλεις. Ο δεύτερος ήταν η απαγόρευση της χρήσης του ραβδιού από την αστυνομία, προκειμένου να αποφευχθούν σοβαροί τραυματισμοί ή ακόμη και θάνατοι. Ο τρίτος λόγος ήταν η εξάπλωση των πυροβόλων όπλων που έκανε την χρονοβόρα και δύσκολη εξάσκηση της τεχνικής να δείχνει λιγότερο επωφελής. Οι παίκτες που γεννήθηκαν μεταξύ 1910 και 1930 ήταν η τελευταία γενιά που γνώρισε την άνθηση του αθλήματος. Οι αναμνήσεις αυτής της γενιάς παρείχαν συνέχεια στη δεκαετία του 1970, όταν το άθλημα αναβίωσε. Η κινητήρια δύναμη αυτής της αναβίωσης ήταν ο Pedro Ferreira, ακολουθούμενος από τον μαθητή του Nuno Curvello Russo, ο οποίος αφιέρωσε τη τη ζωή του στο Jogo do Pau. επισκεπτόμενος συχνά τη Βόρεια Πορτογαλία, μελετώντας τις παραλλαγές που έχουν διατηρηθεί ακόμη εκεί, ειδικά της σχολής Cabeceiras de Basto.
Σήμερα, το άθλημα εξακολουθεί να είναι αρκετά περιθωριακό στην Πορτογαλία, αλλά υπάρχει ένας σταθερός αριθμός ασκούμενων που οργανώνονται σε δύο ομοσπονδίες: το Federação Portuguesa de Jogo do Pau και το Federação Nacional do Jogo do Pau Portugês.
Παρ’ όλα αυτά, το Jogo do Pau εξακολουθεί να ασκείται σήμερα, χάρη σε ομάδες όπως η Esgrima Lusitana Cascais. Πλέον η βάση της τεχνικής Escola do Santo Condestável, η οποία είναι πιο προσανατολισμένη στην αποτελεσματικότητα της μάχης και είναι αυτή που προωθεί τον αθλητικό ανταγωνισμό, σε πολλές σχολές, στην Πορτογαλία και εκτός.
Το μεγαλύτερο μέρος της προπόνησης του Jogo do Pau στη σχολή αυτή, γίνεται με την παραδοσιακή του μορφή και χωρίς προστασία, με στόχο τη δημιουργία αθλητών έτοιμων για μάχη.
Το Jogo do Pau ασκείται στην Πορτογαλία, τις Αζόρες, τη Μαδέρα – που ανήκει στην Πορτογαλία, στη Γαλικία της Ισπανίας, αλλά υπάρχουν μερικές ομάδες μελέτης του Jogo do Pau σε όλο τον κόσμο, Αυστραλία, ΗΠΑ, Σουηδία, Βέλγιο.
