Όποιος πιστεύει ότι η Χαβάη είναι μόνο ήλιος, ατέλειωτες αμμουδιές και λουλούδια, μάλλον είναι πολύ τουρίστας. Έχει και αυτή τις πολεμικές της μεθόδους που αναπτύχθηκαν μετά από αιματηρές μάχες και άγριες συμπλοκές.
Το Kapu Kuialua ή πιο απλά Lua, είναι η πιο γνωστή αρχαία πολεμική τέχνη της Χαβάης. Σε αντίθεση με τις άλλες πολεμικές τέχνες που εστιάζουν στην μεγάλη και μεσαία απόσταση χρησιμοποιώντας χτυπήματα με τα χέρια και τα πόδια, ή στην μικρή απόσταση χρησιμοποιώντας τεχνικές όρθιας πάλης και μάχης εδάφους, το Lua εστιάζει στο σπάσιμο των οστών και στις εξαρθρώσεις. Αυτό το κάνει λιγότερο φονικό από άλλα στυλ πολεμικών τεχνών, αλλά ιδιαίτερα αποτρεπτικό σε μια συμπλοκή.
Ο στόχος του στυλ είναι να αποδυναμώσει τον αντίπαλο, σταματώντας έτσι την επίθεσή του πριν να μπορέσει να χρησιμοποιήσει το οποιοδήποτε όπλο μπορούσε να είχε. Η ταχύτητα με την οποία λειτουργεί το Lua αποκλείει αυτή τη δυνατότητα.
Το ρεπερτόριο του Lua περιλαμβάνει τεχνικές χεριών που μοιάζουν με την πυγμαχία, την πάλη, μέχρι τα λακτίσματα και τις ανατροπές.
Όπως λέει ο εκπαιδευτής Solomon Kaihewalu. «Μόλις το σώμα σφίξει από τον πόνο, ψάχνουμε για το κόκκαλο που είναι κλειδωμένο στη θέση του και προσπαθούμε να το εκτοπίσουμε».
Το Lua διδάσκει επίσης όπλα. Τα περισσότερα από αυτά είναι κατασκευασμένα από συνηθισμένα εργαλεία της καθημερινότητας. Τα πιο συνηθισμένα είναι το κουπί, το δόρυ, το ρόπαλο, το μαχαίρι, το στιλέτο και το σκοινί που χρησιμοποιούσαν για στραγγαλισμό. Όλα ήταν κατασκευασμένα από φυσικά υλικά όπως ξύλα και πέτρες.
Γενικά το Lua έχει ομοιότητες με τις σύγχρονες Ιαπωνικές πολεμικές τέχνες όπως του Jujitsu, του Karate, του Judo, του Aikido και του Kendo, των οποίων ενσωματώνει στοιχεία.
Διάφορες πολεμικές τέχνες εισήχθησαν στα νησιά της Χαβάης από τους αποίκους της Ταϊτής, που έφτασαν το 1300. Η ομάδα πολεμιστών Koa πιστώνεται από το περιοδικό Black Belt ως δημιουργοί της πολεμικής τέχνης του Kuʻialua.
Το όνομα “Kuʻialua” κυριολεκτικά σημαίνει “δύο επιτυχίες”. Αυτό το όνομα δόθηκε στη συνέχεια στον θεό αυτής της πολεμικής τέχνης. Μόνο όσοι συνδέονταν με τους ali’i (ευγενείς), όπως οι επαγγελματίες πολεμιστές, οι φύλακες και τα μέλη των βασιλικών οικογενειών, διδάσκονταν γενικά το Kuʻialua. Σε περιόδους πολέμου, οι πολίτες διδάσκονταν επίσης τις βασικές κινήσεις και τις μεθόδους της πολεμικής τέχνης. Οι παλιοί πολεμιστές αυτής της τέχνης αλείφονταν με ένα λεπτό στρώμα λάδι καρύδας και έκοβαν τα μαλλιά τους για να μπορέσουν να γλιστρούν και να αποφεύγουν την αρπαγή. Η λέξη για τους δασκάλους της Lua, ʻōlohe, κυριολεκτικά σημαίνει “άτριχος”.
Οι Koa βοήθησαν τον Μεγάλο Kamehameha να ενοποιήσει τα νησιά το 1810. Το Lua το ασκούσαν μόνο οι φρουροί του βασιλιά, ενώ στους υπόλοιπους απαγορεύτηκε να το μάθουν. Η λέξη “kapu”, που σημαίνει “απαγορευμένη”, είναι μέρος του παλιού ονόματος.
Η παρακμή και η σταδιακή εξαφάνιση του Lua και άλλων τοπικών πολεμικών τεχνών οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους:
Ο πρώτος είναι οι χριστιανοί ιεραπόστολοι που έφθασαν το 1820 με σκοπό να επιβάλουν την σωτηρία των ιθαγενών με τον δικό τους τρόπο. Αυτό οδήγησε στην παρακμή του παλιού πολιτισμού της Χαβάης αλλά από την άλλη πλευρά ενίσχυσε την εκπαίδευση, με αποτέλεσμα ακόμη και ηλικιωμένοι να εγγράφονται σε σχολεία για να μάθουν γράμματα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι έτσι μειώθηκε ο ελεύθερος χρόνος τους και η εξάσκηση στις πολεμικές τέχνες. Ιδέες για σπάσιμο οστών και εξαρθρώσεις ακούγονταν ως βάρβαρη απορριπτέα δραστηριότητα.
Ο δεύτερος λόγος ήταν η εισαγωγή των πυροβόλων όπλων. Η μεγάλη αποτελεσματικότητά τους έκανε τις άοπλες τεχνικές να μοιάζουν ανεπαρκείς.
Ενώ ζούσε στο Oʻahu, ο Kamehameha II, δημιούργησε τρείς σχολές Lua (που ονομάζονται pā kuʻialua) για να αποτρέψει την εξαφάνιση της τέχνης.
Παρουσιάζοντας το στυλ στην Αμερική το 1963, o ohlohe Solomon Kaihewalu άνοιξε το σύστημα στο κοινό τη δεκαετία του 1960. Αυτό θεωρήθηκε ως μια αμφιλεγόμενη πράξη, αφού μέχρι τότε, η τέχνη δεν είχε διδαχθεί σε τρίτους.
Εδώ βλέπουμε σκηνές μάχης από ένα επεισόδιο της σειράς Χαβάη 5-0 με τίτλο “Kekoa”, που χρησιμοποιούνται τεχνικές Lua.
Το Lua είναι ένα σχετικά “μικρό” στυλ, όσον αφορά την διάδοσή του. Είναι όμως ένα ενδιαφέρον σύστημα που εκτός από την διαφορετικότητά του έχει και καλές ιδέες να προτείνει. Το ότι δεν έχει την φονικότητα των άλλων γνωστών στυλ, το κάνει “ασφαλές” στο να μπορεί κάποιος να αξιοποιεί την μέγιστη δυναμικότητά του, χωρίς να τραυματίζει θανάσιμα τον αντίπαλό του, κάτι που τα άλλα στυλ θα πρέπει να περιορίσουν την ισχύ τους για να το επιτύχουν.
